Die andere kunstroof
De diefstal van 'De Rechtvaardige Rechters' is ongetwijfeld één van de meest boeiende mysteries die ons land kent. Het verhaal van de 'Stoutmoedige Diefte', zoals de kunstroof wel eens wordt genoemd, spreekt dan ook enorm tot de verbeelding. Een paneel van 149 op 55 centimeter dat van de ene op de andere dag verdwijnt uit de Sint-Baafskathedraal, en waar daarna ook nog eens losgeld voor gevraagd wordt... Geen wonder dat de zoektocht ernaar nog steeds zo veel mensen bezighoudt.
Toch is Het Lam Gods niet het eerste kunstwerk waar ik aan denk bij het woord 'kunstroof'. Voor mij is het de diefstal van 'De Liefdesbrief' van Johannes Vermeer die me eindeloos fascineert.
Hoewel 'De Liefdesbrief' geen Belgisch kunstwerk is, kon de link met het land, de provincie Limburg, de stad Tongeren en zelfs het dorp Nerem waar ik opgroeide niet groter zijn.
Ik moet ongeveer tien jaar geweest zijn toen mijn papa me dit verhaal vertelde en ik was meteen zwaar onder de indruk. Zo erg zelfs, dat ik meteen naar mijn buitenspelende buurjongens liep om het verhaal aan hen door te vertellen.
Ik vond het dan ook niet meer dan gepast om er ook een blogpost aan te wijden. Daarom: Het verhaal van 'De Liefdesbrief'.
De Diefstal
Op 24 september 1971 wordt er alarm geslagen in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel. 'De Liefdesbrief' van Vermeer is verdwenen. Het kader hangt nog mooi op zijn plaats, maar het doek is er op een ruwe manier uitgesneden. Het schilderij was eigendom van het Rijksmuseum in Amsterdam, maar werd uitgeleend aan het Paleis voor Schone Kunsten voor een tentoonstelling.
Tijl van Limburg
Op 2 oktober -een week na de diefstal- wordt vanuit het Limburgse Bolderberg (bij Heusden-Zolder) naar de Brusselse krant 'Le Soir' gebeld. De beller noemt zichzelf Tijl van Limburg. Hij beweert het schilderij in zijn bezit te hebben en eist dat er - in ruil voor het kunstwerk- een donatie van 200 miljoen Belgische Frank wordt gestort op de rekening van 'Caritas Catholica', ten voordele van de Bengaalse vluchtelingen. Ook verwacht hij dat zowel het Rijksmuseum als het Paleis voor Schone Kunsten elk in hun eigen land acties zullen financieren tegen hongersnood.
Tijls eisen gaven de zaak een Robin Hood-element, en dat maakte de kunstroof opeens nog interessanter.
Walter Schwilden is de gelukkige journalist die die nacht een ontmoeting heeft met Tijl. Hij wordt geblinddoekt rondgereden in Limburg. Op een bepaald moment wordt hem in het licht van de autolampen 'De Liefdesbrief' getoond. Meneer Schwilden krijgt de kans om foto's te nemen van het schilderij als bewijs. Diezelfde nacht belt Tijl nog naar zes andere kranten om ook aan hen zijn eis bekend te maken. Het hele land is nu in de ban van 'Tijl van Limburg'.
Op 5 oktober heeft Le Soir het artikel met foto van het schilderij geprint en ook de BRT geeft aan een brief met eisen ontvangen te hebben. Toch begint Tijl zijn geduld te verliezen. Hij belt naar de BRT met de eis om een tv-uitzending op poten te zetten waarin de gehandtekende cheque met het geld voor 'Caritas Catholica' getoond moet worden. Hij dreigt ermee het schilderij te verkopen aan een verzamelaar indien zijn eisen niet worden ingewilligd.
Op 6 oktober om 12u wordt Walter Schwilden opnieuw opgebeld door Tijl. Tijl zegt hem waar hij een enveloppe kan vinden met daarin de afgetekende randen van het uitgesneden schilderij, om zo te bewijzen dat het wel degelijk om de originele Vermeer gaat. Na het gesprek met Schwilden belt hij opnieuw naar de BRT.
Tijl wordt steeds onvoorzichtiger. Een half uur na het eerste telefoontje naar de BRT belt hij opnieuw. Deze keer vanuit een tankstation in Kuringen. Het gesprek werd opgenomen en uitgezonden op de BRT en de RTB-radio. De vrouw van het tankstation vangt flarden van het gesprek op en belt bij de buren naar de Rijkswacht. De kunstdief vlucht weg, maar wordt kilometers verderop gevat in de Hasseltse Herkenrodeabdij, waar hij zich had verstopt in een mesthoop. Het schilderij werd teruggevonden in hotel Soetewey. Onder de matras van een werknemer: Mario Roymans. Tijl van Limburg kreeg eindelijk een naam en een gezicht.
Hij bekent de kunstroof en vertelt hoe hij te werk ging: In de nacht van 23 op 24 september liet Mario zichzelf opsluiten in het Paleis voor Schone Kunsten. Hij wilde het schilderij van de muur halen, maar toen dat te moeilijk bleek, sneed hij het doek uit de lijst met een aardappelmesje. Hij verborg het schilderij eerst bij zijn thuis in Tongeren, daarna groef hij het zelfs even in onder de grond om het uiteindelijk 'veilig' op te bergen onder zijn matras in Hotel Soetewey.
Leve Tijl
Het is niet de gewoonte om kunstdieven de hemel in te prijzen, maar Mario Roymans wordt vanuit het hele land gesteund. Men gelooft in zijn goede bedoelingen. Er worden petities gehouden, brieven geschreven en muren beschilderd.
Mario bekent schuld en zijn proces duurt slechts één dag. De jury is mild voor Tijl van Limburg. Hij wordt veroordeeld tot twee jaar cel en een boete van 7500 Frank (omgerekend zo'n kleine 200 euro). Omdat zijn voorarrest wordt meegerekend in de straf, moet hij slechts drie maanden in de cel doorbrengen. Dat zou uiteindelijk nog minder zijn. Op 25 februari wordt Mario Roymans vervroegd vrijgelaten.
Mario's verhaal eindigt echter minder positief dan gehoopt. Op kerstdag 1978 wordt hij in kritieke toestand naast zijn wagen gevonden in Luik. Elf dagen later overlijdt Mario Roymans aan inwendige bloedingen. Hij wordt begraven op het kerkhof in zijn (en mijn) thuisdorp Nerem, in een familiegraf. Het negende graf van de elfde rij.
Wanneer ik op de Kuringersteenweg rijd en ik de vervaagde letters 'Leve Tijl' op een spoorwegbrug zie staan, kan ik niet anders dan met een glimlach denken aan Mario Roymans, en het stukje geschiedenis dat hij schreef.
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/De_rechtvaardige_rechters_(paneel)
https://docplayer.nl/28498305-1968-tijl-komt-terug-naar-belgie-voor-zijn-militaire-dienstijd-vanaf-13-november-woont-tijl-in-de-koolkuil-8-in-tongeren.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Mario_Roymans
Foto's: Google images / Boek "De dief van de Liefdesbrief"- Sue Somers
Facebook: Alain Buckinx in de groep "Ge zijt van Tongeren als ge...".
https://www.thedailystar.net/wide-angle/vermeer-thefts-1971-the-love-letter-137680
Toch is Het Lam Gods niet het eerste kunstwerk waar ik aan denk bij het woord 'kunstroof'. Voor mij is het de diefstal van 'De Liefdesbrief' van Johannes Vermeer die me eindeloos fascineert.
Hoewel 'De Liefdesbrief' geen Belgisch kunstwerk is, kon de link met het land, de provincie Limburg, de stad Tongeren en zelfs het dorp Nerem waar ik opgroeide niet groter zijn.
Ik moet ongeveer tien jaar geweest zijn toen mijn papa me dit verhaal vertelde en ik was meteen zwaar onder de indruk. Zo erg zelfs, dat ik meteen naar mijn buitenspelende buurjongens liep om het verhaal aan hen door te vertellen.
Ik vond het dan ook niet meer dan gepast om er ook een blogpost aan te wijden. Daarom: Het verhaal van 'De Liefdesbrief'.
De Diefstal
Op 24 september 1971 wordt er alarm geslagen in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel. 'De Liefdesbrief' van Vermeer is verdwenen. Het kader hangt nog mooi op zijn plaats, maar het doek is er op een ruwe manier uitgesneden. Het schilderij was eigendom van het Rijksmuseum in Amsterdam, maar werd uitgeleend aan het Paleis voor Schone Kunsten voor een tentoonstelling.
 |
| De lege lijst van het schilderij |
Tijl van Limburg
Op 2 oktober -een week na de diefstal- wordt vanuit het Limburgse Bolderberg (bij Heusden-Zolder) naar de Brusselse krant 'Le Soir' gebeld. De beller noemt zichzelf Tijl van Limburg. Hij beweert het schilderij in zijn bezit te hebben en eist dat er - in ruil voor het kunstwerk- een donatie van 200 miljoen Belgische Frank wordt gestort op de rekening van 'Caritas Catholica', ten voordele van de Bengaalse vluchtelingen. Ook verwacht hij dat zowel het Rijksmuseum als het Paleis voor Schone Kunsten elk in hun eigen land acties zullen financieren tegen hongersnood.
Tijls eisen gaven de zaak een Robin Hood-element, en dat maakte de kunstroof opeens nog interessanter.
Walter Schwilden is de gelukkige journalist die die nacht een ontmoeting heeft met Tijl. Hij wordt geblinddoekt rondgereden in Limburg. Op een bepaald moment wordt hem in het licht van de autolampen 'De Liefdesbrief' getoond. Meneer Schwilden krijgt de kans om foto's te nemen van het schilderij als bewijs. Diezelfde nacht belt Tijl nog naar zes andere kranten om ook aan hen zijn eis bekend te maken. Het hele land is nu in de ban van 'Tijl van Limburg'.
Op 5 oktober heeft Le Soir het artikel met foto van het schilderij geprint en ook de BRT geeft aan een brief met eisen ontvangen te hebben. Toch begint Tijl zijn geduld te verliezen. Hij belt naar de BRT met de eis om een tv-uitzending op poten te zetten waarin de gehandtekende cheque met het geld voor 'Caritas Catholica' getoond moet worden. Hij dreigt ermee het schilderij te verkopen aan een verzamelaar indien zijn eisen niet worden ingewilligd.
Op 6 oktober om 12u wordt Walter Schwilden opnieuw opgebeld door Tijl. Tijl zegt hem waar hij een enveloppe kan vinden met daarin de afgetekende randen van het uitgesneden schilderij, om zo te bewijzen dat het wel degelijk om de originele Vermeer gaat. Na het gesprek met Schwilden belt hij opnieuw naar de BRT.
Tijl wordt steeds onvoorzichtiger. Een half uur na het eerste telefoontje naar de BRT belt hij opnieuw. Deze keer vanuit een tankstation in Kuringen. Het gesprek werd opgenomen en uitgezonden op de BRT en de RTB-radio. De vrouw van het tankstation vangt flarden van het gesprek op en belt bij de buren naar de Rijkswacht. De kunstdief vlucht weg, maar wordt kilometers verderop gevat in de Hasseltse Herkenrodeabdij, waar hij zich had verstopt in een mesthoop. Het schilderij werd teruggevonden in hotel Soetewey. Onder de matras van een werknemer: Mario Roymans. Tijl van Limburg kreeg eindelijk een naam en een gezicht.
Hij bekent de kunstroof en vertelt hoe hij te werk ging: In de nacht van 23 op 24 september liet Mario zichzelf opsluiten in het Paleis voor Schone Kunsten. Hij wilde het schilderij van de muur halen, maar toen dat te moeilijk bleek, sneed hij het doek uit de lijst met een aardappelmesje. Hij verborg het schilderij eerst bij zijn thuis in Tongeren, daarna groef hij het zelfs even in onder de grond om het uiteindelijk 'veilig' op te bergen onder zijn matras in Hotel Soetewey.
Leve Tijl
Het is niet de gewoonte om kunstdieven de hemel in te prijzen, maar Mario Roymans wordt vanuit het hele land gesteund. Men gelooft in zijn goede bedoelingen. Er worden petities gehouden, brieven geschreven en muren beschilderd.
Mario's verhaal eindigt echter minder positief dan gehoopt. Op kerstdag 1978 wordt hij in kritieke toestand naast zijn wagen gevonden in Luik. Elf dagen later overlijdt Mario Roymans aan inwendige bloedingen. Hij wordt begraven op het kerkhof in zijn (en mijn) thuisdorp Nerem, in een familiegraf. Het negende graf van de elfde rij.
Wanneer ik op de Kuringersteenweg rijd en ik de vervaagde letters 'Leve Tijl' op een spoorwegbrug zie staan, kan ik niet anders dan met een glimlach denken aan Mario Roymans, en het stukje geschiedenis dat hij schreef.
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/De_rechtvaardige_rechters_(paneel)
https://docplayer.nl/28498305-1968-tijl-komt-terug-naar-belgie-voor-zijn-militaire-dienstijd-vanaf-13-november-woont-tijl-in-de-koolkuil-8-in-tongeren.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Mario_Roymans
Foto's: Google images / Boek "De dief van de Liefdesbrief"- Sue Somers
Facebook: Alain Buckinx in de groep "Ge zijt van Tongeren als ge...".
https://www.thedailystar.net/wide-angle/vermeer-thefts-1971-the-love-letter-137680
Al weer iets leuks bijgeleerd. 😃
ReplyDelete